Małujowice

Małujowice – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie brzeskim, w gminie Skarbimierz, położona na Równinie Grodkowskiej, przy drodze krajowej 39 (dawna  E 22 ) łączącej autostradę z Brzegiem. Do 1945 nosiła niem. nazwę Mollwitz.

Historia

Na polach między Małujowicami, Zielęcicami, Skarbimierzem i Potokiem Pępickim (czyli głównie na terenie dzisiejszego lotniska) 10 kwietnia 1741 rozegrała się najsłynniejsza bitwa wojen śląskich, znana jako bitwa pod Małujowicami albo bitwa pod Mollwitz.

Na północny zachód od wsi wzniesienie Wronie Wzgórze z ruinami domu młynarza i wiatrakiem. Wg tradycji z tego miejsca Fryderyk II dowodził bitwą i stąd dowodził oblężeniem Brzegu.

Zabytki

• Kościół parafialny pw. św. Jakuba Apostoła. Murowany, gotycki. Zbudowany w 1250 pw. NMP, w pierwszej połowie XIV wieku częściowo przebudowany i rozbudowany przez właściciela Małujowic Samboriusa. W latach 60. XIV wieku powstały bogate polichromie wczesnogotyckie o tematyce staro- i nowotestamentowej, wykonane przez artystę ze szkoły praskiej. Znajdowały się one na ówczesnym stropie nawy kościoła, dziś są na strychu (wskutek zbudowania później drewnianego sufitu obniżającego nawę). Na początku XV wieku dobudowano wieżę, przedsionek i rozpoczęto pokrywanie ścian i sufitu nową serią polichromii o tematyce biblijnej. Ze względu na zniszczenia spowodowane przez husytów prace malarskie zakończono dopiero w 1480. W 1500 roku zbudowano nowy strop w nawie, złożony z ponad 600 desek o barwnych ornamentach roślinnych, zwierzęcych i heraldycznych. Od tego czasu w kościele nie prowadzono większych prac budowlanych. W 1526 świątynię objęli protestanci. W 1817 wszystkie malowidła przykryto tynkiem. W latach 60. XIX wieku tynk w nawie głównej skuto, a polichromie poddano niezbyt fachowej restauracji, polegającej m.in. na domalowaniu brakujących fragmentów i przemalowaniu słabo zachowanych. W 1945 kościół objęli katolicy, a w 1964 odkryto spod tynku na strychu najstarsze polichromie.
• Przy murze cmentarnym, w pobliżu zamurowanej bramki prowadzącej z ulicy do kościoła stoi krzyż pokutny ustawiony w miejscu zbrodni – tu odrzucony młodzieniec popełnił morderstwo na pannie młodej idącej z innym do ślubu.
• Na południe od wsi stara stacja kolejowa z ok. 1910 r.

Mollwitz (Małujowice)

Der alte Ortsname Malowicz ist verkürzt aus Gzymalowicz, das bedeutet: Ort der Nachkommen des Grzmala. Zum altpolnischen Herrengeschlecht vom Wappen Grzymala gehören aber die Ritter Pogarell, die im Brieger Distrikt alteingesessen sind. Zur gleichen Zeit wie die Stadt Brieg hat Mollwitz deutsches Recht erhalten. Ausgesetzt wurde es auf 52 Hufen mit einer Kirche.

Die Grundherrschaft übergab der Herzog dem Kanzler und Stadtpfarrer von Brieg, Bernhard. Nach dessen Tode 1296 schenkte er das Patronatsrecht der Kirche dem Katharinenkloster zu Breslau. Das Dorf verkaufte der Herzog an mehrere Ritter. 1375 wurde es dann von dem Breslauer Stift St. Vinenz erworben. Trotz der geistlichen Grundherrschaft wurde das Dorf 1534 evangelisch. Die Herrschaft des Stiftes endete 1810 mit der Säkularisation. Die Kirche war seit 1823 mit Grüningen pfarramtlich verbunden.

Der Name Mollwitz hat durch den ersten Sieg Friedrich d. Großen am 10. April 1741 eine historische Bedeutung bekommen. Das Schlachtehrenmal an der Dorfstraße vor dem Pfarrhaus, die vom König während der Schlacht als Beobachtungsstand benutzte Windmühle und die Ortschronik waren die bekanntesten Erinnerungsmerkmale.

Bis zur Vertreibung 1945 waren in Mollwitz überwiegend Landwirte, einige Handwerker und die Kapelle Ueberschaer ansässig. Weit über die Grenzen Briegs und Schlesiens hinaus bekannt wurde der Dorflehrer und Heimatschriftsteller Karl Michler. Er schrieb 1903 das Reiterschauspiel „Die Schlacht von Mollwitz”. 1905 folgte sein Roman „Die Dulderin”. Sein letztes Werk ist „Dar Pichaleschuster”, Erzählungen in schlesischer Mundart.

Der größte landwirtschaftliche Betrieb mit 205 ha war die Erbscholtisei des Hermann Arndt. Daneben waren 6 mittelgroße Betriebe mit 13 – 18 ha und 13 Großbetriebe zwischen 20 und 32 ha.